Thời kỳ cơ cấu “dân số vàng”

    Hoài Nhơn là huyện đồng bằng ven biển ở phía Bắc của tỉnh Bình Định, với diện tích tự nhiên 420,8km². Theo số liệu của Phòng Dân số đến ngày 03/7/2019 quy mô dân số của huyện là 236.082 người, là huyện đông dân thứ nhì của tỉnh Bình Định, trong đó dân số 6 xã ven biển là 88.232 người (chiếm 37,3% dân số toàn huyện). Như vậy, so với thời kỳ mới giải phóng thì dân số huyện ta đã tăng 1,65 lần sau 44 năm (dân số tháng 4/1975 huyện ta là 142.631 người), trong khi cả nước tăng 1,94 lần.

    Với mật động dân số đông (561 người/km²), gấp 2 lần mật độ dân số của tỉnh Bình Định và cả nước, tốc độ đô thị hóa diễn ra ngày càng nhanh, đây thực sự là một thị trường lớn đầy tiềm năng của tỉnh Bình Định nói riêng và cả nước nói chung. Bây giờ ai kinh doanh sản phẩm, dịch vụ gì chỉ cần bán cho toàn bộ dân số Hoài Nhơn là đã rất thành công. Dân số đông, nguồn lao động dồi dào nếu có môi trường đầu tư thuận lợi thì sẽ là điều kiện tốt thu hút các nhà đầu tư.

    Đông dân sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc phân công lao động xã hội. Huyện ta có đủ lực lượng lao động để thúc đẩy cả nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ phát triển và bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Mặt khác, mỗi người dân của huyện chỉ cần đóng góp một khoản tiền nhỏ thì huyện nhà đã có một khoản tiền lớn để tập trung giải quyết một vấn đề nào đó. Chẳng hạn, mỗi người chỉ góp 10.000 đồng, thì đã có mấy tỷ đồng, góp 100.000 thì có mấy chục tỷ,… Quả là một thời kỳ mà chúng ta có thể vận dụng để “tích tiểu thành đại”.

    Với số người trong độ tuổi lao động lớn hơn 165 nghìn người, gấp hơn 2 lần số người trong độ tuổi phụ thuộc (trẻ em dưới 15 tuổi và người từ 65 tuổi trở lên), hay nói rõ hơn là huyện Hoài Nhơn đang ở thời kỳ “cơ cấu dân số vàng”, tức là cứ 2 người trong độ tuổi lao động mới có 1 người phụ thuộc, trong khi đó cùng với cả nước thì cách đây 30 năm gần như cứ 1 lao động có 1 người phụ thuộc. Có thể thấy rằng “gánh nặng phụ thuộc” của huyện ta đã giảm hẳn một nửa. Điều này tạo thuận lợi cho tiết kiệm và đầu tư. Và theo dự báo chung thì thời kỳ “cơ cấu dân số vàng” dự kiến sẽ kéo dài đến năm 1940 tạo điều kiện cho phát triển kinh tế của huyện.

    Dân số đông nhưng tỷ lệ trẻ em giảm mạnh (từ sinh hơn 4.700 trẻ năm 1992 xuống còn 2.670 trẻ năm 2018) đưa đến tình trạng nhiều lao động hơn để nuôi dạy số trẻ em ít hơn, tạo ra cơ hội vàng cho nâng cao chất lượng dân số. Sự chuyển biến này mở ra cơ hội to lớn cả trên phạm vi toàn huyện cho tới mỗi gia đình trong việc chăm sóc, nuôi dạy trẻ tốt hơn. Vơi tỷ lệ suy dinh dưỡng của trẻ giảm hàng năm, tỷ lệ nhập học và số năm đi học cả trẻ trai và trẻ em gái ngày càng lớn đã góp phần nâng cao chất lượng nguồn lao động, chất lượng dân số của huyện nhà.

    Thách thức lớn

    Quy mô dân số lớn, mật độ dân số đông, lực lượng lao động dồi dào đã tạo nên sức ép lớn cho sự phát triển của huyện trên tất cả các mặt kinh tế, xã hội và tài nguyên, môi trường.

   Trước hết là vấn đề việc làm. Dân số đông, lại trong thời kỳ “cơ cấu dân số vàng” nên số lao động rất lớn. Giải quyết đủ việc làm, đào tạo nâng cao trình độ tay nghề cho hàng chục ngàn lao đang là những thách thức hiện nay.

    Thất nghiệp, thiếu việc làm, làm việc với năng suất thấp không những cản trở phát triển mà còn tác động xấu đến an ninh, trật tự xã hội. Hiện nay, vợ chồng ít con, gia đình nhỏ nên thường đòi hỏi những dịch vụ như y tế, giáo dục, giao thông,… có chất lượng cao hơn. Vấn đề đặc biệt quan trọng là tác động của hơn 200 ngàn dân dân đến tài nguyên, môi trường. Như chúng ta đã thấy thì thời gian qua nhiều diện tích đất trồng lúa, trồng cây phải nhường chỗ cho các công trình công cộng; thiếu nước sinh hoạt cục bộ ở một số vùng, mặc dù huyện đã quan tâm tạo điều kiện đầu tư xây dựng nhà máy cung cấp nước cho các xã Đông Nam huyện.

    Quy mô dân số lớn, mật độ dân số cao làm cho đất đai trở thành tài nguyên quý hiếm, giá cả đắt đỏ cản trở sự phát triển, khó khăn trong sản xuất và sinh hoạt của người dân. Những hiện tượng chậm giải phóng mặt bằng, khó tìm đất tái định cư, tranh chấp, tranh giành vẫn đang diễn ra. Dân số đông, lại tập trung cao ở vùng thị trấn và ven biển là một trong những nguyên nhân làm cạn kiệt tài nguyên rừng, biển và quá tải cơ sở kỹ thuật, ô nhiễm môi trường biển và môi trường đô thị ngày càng khó khắc phục.

    Thời kỳ “cơ cấu dân số vàng” chỉ xuất hiện một lần, mỏ vàng không khai thác thì còn đó nhưng “cơ cấu dân số vàng” không biết tận dụng, khai thác thì sẽ không còn cơ hội. Vì thế trong giai đoạn này cần nhất là việc tận dụng triệt để “cơ cấu dân số vàng”; đồng thời thích ứng với già hóa dân số hiện nay và dân số già trong tương lai là một nhiệm vụ cần được ưu tiên.