Làng nghề chế tác Trầm (các loại) ở khu phố Trung Lương, phường Bồng Sơn hình thành từ rất lâu đời và cho đến nay cũng là địa phương duy nhất ở thị xã Hoài Nhơn gìn giữ nghề truyền thống quý này.

    Làng Trung Lương trước đây, nay là khu phố Trung Lương, phường Bồng Sơn (TX Hoài Nhơn) là vùng đất không chỉ nổi tiếng với bạt ngàn dừa xanh, bưởi ngọt mà còn là nơi sản sinh ra nhiều ngành nghề truyền thống quý giá lâu đời như nghề trồng dâu nuôi nuôi tằm dệt lụa, nghề chế biến dầu dừa, nghề kim hoàn, nghề chế tác Trầm hương…Trải qua thời gian, một số nghề giờ đây chỉ còn trong hoài niệm vì không còn phù hợp với xu thế phát triển của thời đại nhưng riêng nghề chế tác và sản xuất các sản phẩm từ Trầm vẫn được bà con nơi đây gìn giữ, phát huy tạo công ăn việc làm cho không ít lao động địa phương.

   Theo ông Phan Văn Phi, Bí thư, Trưởng khu phố Trung Lương cho biết: “Từ những năm 2012 trở về trước là thời điểm nghề trầm hương phát triển thịnh nhất ở địa phương. Thời điểm đó trong khu phố có trên 20 hộ mở cơ sở gia công, chế tác, sản xuất các sản phẩm từ trầm, nay một số người chuyên nghề xoi xỉa trầm đã lớn tuổi hoặc chuyển sang làm công việc khác nên giờ chỉ còn 6 hộ bám trụ với nghề. Dù nghề cũng có lúc thăng trầm nhưng rồi vẫn có sức sống bền bỉ giúp cho bao thế hệ người dân nơi đây có của ăn của để, xây dựng nhà cửa khang trang, nuôi con ăn học đến nơi đến chốn”.

   Được biết, ở Trung Lượng nhiều người có thâm niên nghiệp trầm từ 35 trở lên như ông Võ Văn Tân,anh Phan Ngọc Tuyền, bà Trần thị Gái, Trần Thị Phúc…các sản phẩm của họ chế tác từ trầm khá đa dạng, bảo đảm chất lượng, tính mỹ thuật cao nên rất hiếm khi bị dội hàng.

    Trong ngôi nhà mái bằng khang trang với đầy đủ tiện nghi đắt giá nằm giữa vườn bưởi da xanh của gia đình anh Phan Ngọc Tuyền (50 tuổi, ở tổ 2) bày la liệt những sản phẩm từ trầm đã chế tác, sản xuất. Chỉ tay vào 7 sản phẩm được xếp cạnh nhau đã được khách hàng đặt mua với tổng giá trị khoảng 60 triệu đồng, anh Tuyền cho biết: “7 sản phẩm này là từ 3 cây dó tôi mua ở huyện Hoài Ân giá trên 15  triệu đồng, tiền công thợ gần 10 triệu đồng, còn lại là phần lãi. Nghề chế tác này, một cây trầm lãi hàng chục triệu là chuyện hết sức bình thường, đó là chưa kể thu nhập thêm các sản phẩm được chế tác từ trầm như vòng chuổi, nhẫn, bút, đồ trang sức, cây bon sai và các sản phẩm tâm linh …mặc dù chịu nhiều ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 nhưng các sản phảm của gia đình làm đến đâu, bán hết ngay đến đó”.

    Với những người sinh ra trong nghề trầm như anh Tuyền, có lẽ nghiệp trầm đã thấm vào họ từ hồi còn trai trẻ, năm 2000 sau khi kế nghiệp nghề xoi xỉa trầm từ người cha, anh mạnh dạn phát triển thêm nghề chế tác trầm. “Kinh nghiệm lâu năm giúp tôi cảm nhận gần như chính xác lượng trầm trong từng mạch gỗ. Trong quá trình đi mua cây gió trầm, tôi chấp nhận mua đắt giá hơn để chọn những cây có sản lượng trầm cao, thế đẹp để chế tác” - anh Tuyền chia sẻ thêm.

    Ông Trần Văn Lộc, sinh ra trong một gia đình có 3 thế hệ làm Trầm bày tỏ: “Cơ sở chế tác các sản phẩm từ trầm và trầm hương của gia đình tôi trước đây lúc nào cũng ổn định từ 7- 8 thợ làm với thu nhập bình quân từ 150- 250 ngàn đồng/người/ngày, nhưng từ khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát phải cho thợ nghỉ đến năm 2022 khi dịch bệnh đã được kiểm soát, cơ sở bắt đầu hoạt động trở lại. Để có nguyên liệu sản xuất thường xuyên tôi đầu tư vốn cố định cho các chủ vườn Dó ở các huyện Hoài Ân, An Lão theo hình thức quay vòng, khi tới thời điểm thì khai thác, khi có đơn hàng cần gấp thì gọi thương lái mua.

   Ảnh: công đoạn phá xác trầm

    Những cây dó có trầm, sau khi xoi, gạn, trầm miếng dùng để bán, phần còn lại phân loại rồi xay thành bột làm hương trầm. Hiện gia đình tôi làm ra nhiều mặt hàng hương trầm các loại như nhang cây, nhang vòng, nụ trầm. Riêng trầm nụ có nhiều giá bán khác nhau (loại 120 ngàn/kg, 200 ngàn/kg có loại lên đến 1 triệu/kg). Cũng theo ông Lộc, thị trường tiêu thụ của bà con làm trầm ở đây chủ yếu ở Huế, Đà Nẵng, Quảng Bình, Quảng Nam với các mặt hàng trầm thô, trầm miếng, bột trầm. Riêng thị trường TP Hồ Chí Minh chỉ nhận trầm cốt và các sản phẩm mỹ nghệ từ trầm.

     Qua tâm sự của những người làm trầm Trung lương, được biết việc sản xuất buôn bán các sản phẩm từ trầm của bà con lâu nay vẫn theo kiểu “mạnh ai nấy làm” ai “ngoại giao” tốt với khách hàng thì tiêu thụ nhanh và ngược lại, chưa có sự liên kết hỗ trợ nhau trong quảng bá, tiêu thụ nên các sản phẩm chế tác từ trầm của bà con chưa có tìm được chỗ đứng bền vững trên thị trường trong và ngoài tỉnh.

     Nói về định hướng xây dựng thương hiệu làng nghề truyền thống, gia tăng giá trị các sản phẩm chế tác trầm ở địa phương trong thời gian tới, ông Nguyễn Lương, Phó Chủ tịch UBND phường Bồng Sơn cho biết thêm: “Để khuyến khích và tạo điều kiện tốt hơn cho bà con làm trầm có thêm nguồn lực duy trì và phát triển ngành nghề theo hướng mỗi địa phương một sản phẩm OCOP, vừa qua địa phương đã phối hợp với Hội Nông dân thị xã Hoài Nhơn tiến hành xây dựng và ra mắt tổ hội nghề chế tác trầm và giải ngân 100 triệu đồng cho 3 hộ để đầu tư một số máy móc thiết bị làm trầm hương các loại theo đề án 24 của TW Hội nông dân Việt Nam. Về mặt pháp lý, chúng tôi sẽ tập trung hướng dẫn, giúp đỡ các cơ sở tăng cường quảng bá thương hiệu, nếu hội đủ các điều kiện theo quy định sẽ tiến hành đăng ký bảo hộ nhãn hiệu hàng hoá, kể cả thành lập website giới thiệu sản phẩm, qua đó không chỉ duy trì, mở rộng sản xuất mà còn tăng sức cạnh tranh sản phẩm, tạo công ăn việc làm cho người dân.”