Trong điều kiện biến đổi khí hậu đang diễn ra phức tạp như hiện nay, nhất tình là tình trạng nắng hạn ngày càng gay hắt, ngoài chủ động đầu tư hệ thống thủy lợi thì việc thay đổi tập quán sản xuất, áp dụng khoa học kĩ thuật trong sản xuất canh tác cũng là một yếu tố quan trọng. Trong vụ Hè Thu 2019, Trung tâm khuyến nông tỉnh đã triển khai mô hình thâm canh lúa cải tiến SRI tại xã Hoài Châu, huyện Hoài Nhơn. Mô hình đã mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần tăng năng suất lúa đồng thời nâng cao vai trò của phụ nữ trong tiếp cận cơ hội phát triển kinh tế.

     Mô hình được triển khai thực hiện tại cánh đồng thôn Thành Sơn, xã Hoài Châu, huyện Hoài Nhơn với quy mô 30 ha, sử dụng giống lúa MT10, gồm 258 hộ nông dân tham gia. Với mô hình này nông dân sử dụng phương pháp một phải 5 giảm 3 tăng, thực hiện nghiêm ngặt theo quy trình giảm giống, giảm phân, giảm thuốc bảo vệ thực vật và giảm nước tưới. Qua tập huấn đầu vụ, khảo sát cho thấy 100% nông dân trong mô hình cho rằng từ trước đến nay gieo sạ với mật độ là 06 kg/sào.Nếu như trước khi tham gia mô hình nông dân sạ từ 6 đến 7 kg/sào thì trong mô hình này nông dân chỉ sạ với mật độ từ 4 đến 5 kg/sào. Chị Nguyễn Thị Minh Kiều - nông dân tham gia mô hình chia sẽ: “Vụ Hè Thu 2019 gia đình tôi làm 4 sào, như mấy vụ trước tui sạ 6kg/sào, nay được tập huấn của cán bộ mô hình nên tui sạ có 4 kg/sào, tính ra 4 sào lúa tui lợi được 144.000 đồng tiền lúa giống. Rồi lượng phân bón cũng giảm được phân với kali, thuốc bảo vệ thực vật chỉ bơm có 2 lần. Tính ra chi phí cho 4 sào lúa của tui cũng được đang kể tiền.

     Chị Nguyễn Thị Thi cho hay: “Tâm lý nông dân chúng tui cứ sạ nhiều chừng nào tốt chừng đó, chết cây này thì còn cây kia, nên cứ sạ. Mới đầu tham gia mô hình được cán bộ kỹ thuật mô hình nói sạ 4 kg giống/sào, ai cũng sợ, rồi nói phân, thuốc BVTV, nước tưới, cái gì cũng ít hơn bình thường, nên nông dân rất lo lắng, sợ ảnh hưởng đến năng suất. Nhưng rồi được được cán bộ kĩ thuật của mô hình, cán bộ nông nghiệp của xã thường xuyên đến kiểm tra đồng rồi động viên nên bà con cũng yên tâm. Đến nay thu hoạch tui thấy đạt hiệu quả cao hơn hẳn, tính ra tiền giống phân, thuốc, nước giảm nhiều mà sản lượng thì đạt cao nên nông dân tụi tui ai cũng phấn khởi”.

     Qua hạch toán kinh tế, mô hình thâm canh lúa cải tiến SRI mang lại hiệu quả thiết thực, năng lúa thu bình quân đạt 67 tạ/ha, cao hơn so với trung bình những vụ trước từ 2 đến 3 tạ/ha. Chị Đỗ Thị Thanh Thủy – Phó giám đốc HTX nông nghiệp xã Hoài Châu cho biết: “Tổng chi phí đầu tư cho mô hình gần 20,8 triệu đồng/ha, so với ruộng đối chứng thấp hơn 3,1 triệu đồng/ha, gồm giảm lượng giống, giảm thuốc BVTV, giảm phân bón, giảm công lao động; trong khi đó lợi nhuận trong mô hình SRI đạt trên 22,4 triệu đồng/ha, cao hơn gần 5 triệu đồng so với ruộng ngoài mô hình”.

     Không chỉ năng suất cao, tăng lợi nhuận, mà thông qua các lớp tập huấn nông dân đã từng bước hoàn thiện hơn về kỹ thuật thâm canh lúa cải tiến SRI, tự tin phát biểu trước đám đông cũng như chủ trì các cuộc họp nhóm. Đồng thời còn giúp các chị em nắm được các kiến thức về giới tính, nâng cao vai trò vị thế của phụ nữ trong hoạt động sản xuất nông nghiệp cũng như giúp chị em ý thức được tác hại của việc lạm dụng thuốc trừ sâu, phân hóa học trong quá trình canh tác ảnh hưởng đến môi trường cũng như các sản phẩm nông nghiệp làm ra. Chị Lê Thị Thành – trưởng nhóm mô hình nhận xét: “Thông thường hồi giờ phụ nữ đi tập huấn thì chỉ được nghe hướng dẫn về kĩ thuật canh tác lúa, làm đất gieo sạ, cách bón phân phòng trừ sâu bệnh… nhưng tham gia mô hình này ngoài được hướng dẫn canh tác lúa còn được truyền đạt những thông tin về bình đẳng giới, về nâng cao vai trò của phụ nữ. Qua các lớp tập huấn với tư cách là trưởng nhóm thường xuyên theo dõi tôi thấy nhiều cặp vợ chồng đã thay đổi cách nghĩ, đã biết cùng nhau chia sẽ công việc nhà, giờ làm thì vợ chống cùng làm, giờ nghỉ thì vợ chồng cùng nghỉ, thấy gia đình rất đầm ấm, hạnh phúc”.

     Qua việc triển khai mô hình thâm canh lúa cải tiến SRI trong vụ Hè Thu 2019 tại thôn Thành Sơn, xã Hoài Châu, đã đem lại nhiều hiệu quả cũng như lợi ích kinh tế cho nông dân, tiết kiệm được nhiều khoản chi phí từ khâu giống, thuốc bảo vệ thực vật đến công lao động… Đặc biệt là mô hình đã tiết kiệm được 20 - 30% lượng nước tưới, đây chính là vấn đề đã giải quyết được tình trạng thiếu nước tưới trên cây lúa trên địa bàn xã. Anh Mai Văn Vinh – cán bộ nông nghiệp xã Hoài Châu cho biết: “Hàng năm xã Hoài Châu gieo sạ gần 1.090 ha lúa, trong đó lúa 3 vụ 850 ha. Thường thường thì gần đến cuối vụ Hè Thu sẽ thiếu từ 1 đến 2 lứa nước, nhưng năm nay thời tiết khắc nghiệt hạn hán kéo dài không có lượng mưa bổ sung nên hầu hết lúa Hè Thu trổ đều bị thiếu nước, tính ra vụ Hè Thu lúa ngoài mô hình thiếu tới 4 đến 5 lứa nước; trong khi đó lúa trong mô hình SRI đủ nước tưới. Như vậy, mô hình SRI hiệu quả mang lại là có, giảm được lượng nước tưới trong điều kiện nắng hạn và năng suất lại cao hơn lúa ngoài mô hình từ 2 đến 3 tạ/ha nên nông dân rất vui và phấn khởi. Dự kiến trong thời gian tới, UBND xã sẽ nhân rộng mô hình này trên 1 đến 2 cánh đồng ở lúa chân 2 vụ trên địa bàn xã.